یکی از دلایل عمده بسیاری از اختلالات رفتاری وشخصیتی در كودكان و نوجوانان، ضعف در اعتماد به نفس و احساس خودارزشمندی (عزت نفس) است، بنابر این امروزه در اصلاح و درمان بسیاری از این اختلالات، پرورش و تقویّت احساس عزت نفس و اعتماد به نفس و مهارتهای فردی و اجتماعی آنان، نقش بسزایی ایفا می كند. از این رو با توجه به اهمیّت عزت نفس در رشد شخصیت و سلامت روانی كودكان و نوجوانان، در جهت تقویت و افزایش آن، موارد زیر به والدین و دست اندركاران تعلیم و تربیّت توصیه می شود:
1-روحیه دینی و ایمان مذهبی را در كودكان و نوجوانان تقویت كنید.
2- سعی كنید در برخورد با كودكان و نوجوانان، توانمندی های آنها را مورد نظر قرار دهید، نه ناتوانی ها را.
3- زمینه كسب تجربه های خوشایند از فعالیت های مستقل و آزاد را برای آنها فراهم كنید.
4-تجربه های موفقیت آمیز آنان را افزایش دهید.
5-قدرت تحمّل كودكان و نوجوانان را برای مواجه شدن با ناكامی های احتمالی افزایش دهید.
6- رفتار مصمّم و مطمئن و در عین حال مطلوب كودكان و نوجوانان را تقویت كنید.
7- كودكان و نوجوانان را در كنترل احساسات و عواطف خود یاری دهید.
8-مهارتهای اجتماعی كودكان و نوجوانان كمرو و فاقد اعتماد به نفس را افزایش دهید.
9- آنان را با الگوهای رفتاری مطلوب آشنا كنید.
10-از انجام هر گونه رفتار تنبیهی و تحقیرآمیز درباره ی دانش آموزان خودداری كنید.
11- از مقایسه كردن دانش آموزان بپرهیزید و تفاوتهای فردی را مورد نظر قرار دهید.
12-در برخورد با كودكان و نوجوانان، ملایم و منطقی باشید.
13- اجازه ابراز وجود را به دانش آموزان خویش بدهید و به نظریات آنها احترام بگذارید.
14- نظریات خویش را به دانش آموزان تحمیل نكنید و آنها را به صورت ساده و عینی، قابل لمس و درك برای آنان توضیح دهید.
15- به دانش آموزان درحد توانایی هایش مسئولیت بدهید.
16- در انجام كارهای روزانه، آنها را هدایت، ارشاد و تشویق كنید.
17- به آنها در حد لزوم اجازه فعالیّت و بازی دهید.
18-در برخورد با آنان حالت پذیرندگی، و نه طردكنندگی داشته باشید.
19- از وابسته كردن بیش از حد دانش آموزان به خودتان بپرهیزید.
20- آنها را هیچ گاه با موضوعات خرافی نترسانید.
21- بین دانش آموزان تبعیض قائل نشوید و با آنانظ یكسان رفتار كنید.
22-هر چه كه آنها می خواهند به راحتی و سریع در اختیار شان نگذارید، به او فرصت دهید تا ارزش به دست آوردن و لذّت استحقاق داشتن را درك كند.
23-نسبت به احساسات و عواطف كودكان یا نوجوانان خود، بی تفاوت نباشید، آنها را به گرمی بپذیرید و تا حد امكان آنها را یاری كنید
24-با آنها همانند دوستان صمیمی رفتار كنید.
25-توجه داشته باشید كه مشاجرات لفظی در خانه (میان پدر و مادر) در روحیه یا رفتار كودك یا نوجوان منعكس می شود.
26-به سرگرمی ها و تفریحات مناسب در زندگی كودكان اهمیت دهید و نسبت به آنها بی تفاوت نباشید.
27-محبّت شما نسبت به فرزندتان به صورت تظاهرات سطحی ابراز نشود. خالص ترین و سالم ترین محبت در تلاشی كه به طور روزمره برای اعطای اعتماد به نفس و استقلال به فرزندتان به عمل می آورید، جلوه گر می شود.
28-در محبّت كردن به كودكان، راه افراط یاتفریط را در پیش نگیرید، محبت متوسط توأم با صمیمیّت، اثر فراوانتری دارد.
29- به فرزندتان احساسی بدهید كه بداند دوست داشتنی و قابل احترام است، اما هرگز با او نوزادوار رفتار نكنید.
30-توقعات كودكان را در حدّ معقول و درست برآورده سازید.
31-هیچ گاه آنها را با القاب نامناسب صدا نزنید و از مسخره كردن آنها به طور جدی بپرهیزید.
32- در پرورش استعدادهای بالقوه دانش آموزان جدیّت به خرج دهید.
33-در شرایط آموزشی، بر فعالیت دانش آموزان در یادگیری تأكید شود نه بر پیشرفت آنان، زیرا تأكید بر فعالیت یادگیری، به جای تأكید بر درستی و نادرستی پاسخ، برانگیزنده ی كوششهای دانش آموزان است.
34-رقابت میان دانش آموزان برای كسب نمره كاهش یابد. تحقیقات نشان داده است، در موقعیّت های آموزشی كه میان دانش آموزان رقابت وجود دارد، حتّی دانش آموزانی كه عزّت نفس بالایی دارند، با شكست روبه رو می شوند و به دنبال آن انتقاد از خود در آنها افزایش می یابد.
35- برای آن كه كودكی با عزّت نفس بالا پرورش دهیم، باید خود دارای عزّت نفس شایان توجّهی باشیم.
تهیه کننده : خانم وحیده وزین پور
تایید شده توسط آقای علی محمد علیخو معاون آموزشی