یکی از علل جا انداختن و ننوشتن کلمه ها توسط دانش آموزان در هنگام املا نویسی آن ها این است که کلمات متن املا به سریع و به سرعتی غیر عادی گفته و بازگویی می شود.
به این دلیل دانش آموزان به ویژه در سال های نخستین دبستان، تا به یاد آوردن شکل نوشتاری صحیح کلمه ها و نوشتن آن ها از نوشتن کلماتی دیگر جا می مانند.
بنابراین آموزگار و یا والدین در موقع بازگو کردن کلمات املایی باید سرعت گفتاری نداشته باشد بلکه به صورت عادی کلمه ها و ترکیب ها بازگویی و صدایش به گوش دانش آموز به خوبی برسد و از ایجاد حالت عجله و هراس اجتناب کنند. باید دانسته شود کلمه ها و ترکیب های املایی نباید به گونه ای غیر عادی هم گفته و تلفّظ شوند. از راه های مطلوب املاگویی در دوره ی ابتدایی توجّه به نکات زیر الزامی است:
الف) با تاکید به دانش آموزان جهت به دقّت گوش دادن به متن کلمات ابتدایی که از آنان خواسته می شود. یک بار متن املا توسط آموزگار به طور عادی خوانده شود تا دانش آموزان شکل نوشتاری املایی کلمه ها را به یاد بیاورند.
ب) حتّماً در این موقع می توان از دانش آموز یا دانش آموزان که شکل نوشتاری کلمه ای را فراموش کرده اند [فقط یک بار در طول این املا] راهنمایی و هدایت نوشتاری شوند.
پ) متن املا به طور عادی و معمولی یعنی نه خیلی سریع و نه خیلی کُند گفته شود.
ت) در پایان املا لازم است یک بار متن به طور کامل، آرام خوانده شود تا اگر دانش آموزی کلمه ای را جا انداخته و ننوشته آن را بنویسد.
ث) چنانچه دانش آموزی بخواهد از کلمه ها و ترکیب های خوانده شده در کتاب های درسی دیگر یا کلمات هم خانواده در املاگویی به دانش آموزان استفاده کند باید قبلاً آن ها را طرح و آموزش داده باشد.
ج) با توجّه به این که در خط نوشت زبان فارسی حروف هم صدا مانند “س، ص،ث” وجود دارد، آموزگار باید کلماتی از این گونه حروف هم صدا به دانش آموزان املا بگوید که به طور حتم قبلاً شکل نوشتاری و معنایی آن ها را یاد داده باشد.
ج) یکی دیگر از موارد جا انداختن کلمه ها توسط دانش آموزان غیر عادی بودن کلاس از نظر رفت و آمد، صحبت کردن با دیگران، حرکات غیر عادی افراد حاضر در کلاس، سر و صدای زیاد در کلاس و بیرون از کلاس، و در خانه، والدین مشغول انجام کاری بودن یا به تلوزیون نگاه کردن یا تلفن کردن و در آن حالت به کودک املا گفتن و کارهایی از این قبیل باعث حواس پرتی دانش آموزان یا دانش آموز می شوند و کلمات املایی را جا می اندازند و نمی نویسند.
ح) یکی دیگر از موارد جا انداختن کلمه ها در املانویسی آن ها، بیماری دانش آموز و طولانی بودن متن املاست که باعث خستگی و حواس پرتی دانش آموزان در نوشتن کلمات املایی می شوند بنابراین در این موارد آموزگار و والدین باید توجّه لازم را داشته باشند.
متن املا باید در حدّ متعادل هر پایه از مطالب و متن های خوانده شده و آموزش داده شده باشد.
خ) در هر درس آموزگار باید روی کلمه هایی که ارزش املایی دارند در کلاس آموزس لازم را اعمال کند.
– آموزگار باید اشتباهات املایی دانش آموزان کلاس را بررسی و آسیب شناسی نماید و در مورد رفع آن ها اقدام و تصمیم لازم را بگیرد.
– آموزگار باید هر چند وقت یک بار صحیح اشتباهات املایی دانش آموزان را باز آموزی و دوباره آموزی کند جهت یاد آوری و ماندگاری آن ها در یاد دانش آموزان.
– کلماتی که در هر درس ارزش املایی دارد را روی کارت هایی نوشته و در کلاس در دیدرس دانش آموزان قرار داده شوند تا شکل نوشتاری آن ها در یادشان ماندگار شود.
– در صورتی که شکل نوشتاری کلمه ها و ترکیب هایی در کتاب فارسی و کتاب درسی دیگر پایه، متفاوت نوشته شده باشد با مراجعه به فرهنگنامه یا با تماس با بخش تالیف کتاب که شماره تلفن آن واحد در کتاب هست، دانش آموزان را با نحوه درست و یک حالت بودن کلمات قرار دهد به ویژه در پایه ی اوّل تا سوّم ابتدایی.
د) مورد تایید است که آنچه در کلاس در یک درس آموزش داده می شود از دانش آموزان خواسته شود صحیح نوشتن کلمه ها و ترکیب های آن را یاد بگیرند و بنویسند.
علل جا انداختن حروف یا کلمات در املا??
اگر دانش اموزی جا میماندویا حروف را جا می اندازد حتما اول اورا از نظر دقت شنیداری تست کنید.
? برای تست دقت شنیداری , یک قوطی کبریت بردارید داخل ان چند تا نخود بریدید , چشم دانش اموز را ببندید و پشت سر او بایستید, حالا با تکان دادن قوطی صدا تولید کنید و بگویید او با اشاره دست بگوید صدا از کدام طرف می اید.
جای قوطی را عوض کنید و بخواهید باز مشخص کند صدا از کدام طرف می اید.
یک نوار از صداهای مختلف پر کنید بعد برای او بگذارید و بخواهید بگوید که صدایی که میشنود صدای چیست.
حالا اگر او قادر به تشخیص درست نبود , ابتدا اورا نزد پزشک برده تا از نظر فیزیولوژیکی گوش اورا بررسی کند.
اگر موردی نبود باید به او کمک کنیم تا دقت شنیداری خورا تقویت کند.
✅اورا به محیط های مختلف مثل باغ , پارک ببریدو بخواهید خوب گوش کند و صداهای مختلف را که میشنود نام ببرد.
✅با ضربه دست ریتمی روی میز ایجاد کنید و بخواهید او با دست زدن ریتم را برای شما تکرار کند . ✅نوار بخوانیم درس هنر را بگذارید و بخواهید سرودهای کتاب را با ریتم تکرار کند.
✅وقتی وارد کلاس میشوید به در ریتمیک بزنید و بخواهید انها با دست زدن ریتم را برای شما اجرا کنند.
✅با لیوان هایی که به اندازه های مختلف اب شده اند بخواهید یک سرود را بخواند و اهنگ انرا باضربه به لیوانها تولید کند . بایک مداد به لیوانها ضربه بزند و اهنگ بسازد.
?حالا اگر حروف را مینویسد ولی جابه جا مثلا آرد را آدر مینویسد این مربوط به توالی شنیداری و یا دیداری اوست. برای اینکه این مشکل حل شود, سه کلمه بی ربط بگویید و بخواهید بعد شما به همان ترتیب تکرار کند. بعد با چهار کلمه این کار را تکرار کنید .معمولا انها در چهار کلمه به مشکل میخورند, پس یک چند روز کار کنید و بعد با پنج کلمه . یک دانش اموز معمولی پنج کلمه را براحتی میگویدولی دانش اموزی که توالی شنیداری ندارد , باید کار کند تا بتواند این کار را انجام بدهد.برای مثال میگویید ：میز, استکان, گلدان, مداد ,شمع او بعد شما به همین ترتیب تکرار کند.
یا کارت کلمات نشان او بدهید و بگویید بعد تمام شدن کارتها بگوید چه کلماتی را به ترتیب دید ,چون توالی دیداری اوهم تقویت شود.
تهیه کننده : وزین پور
تایید شده توسط جناب آقای علیخو معاون آموزشی