کودکی که مهارت دست ورزی را نیاموخته است با چه مشکلاتی روبرو می شود ؟
کودکی که مهارت های دست ورزی قوی دارد ، در سنین پیش دبستانی قادر به مداد گرفتن و آغاز تمرین نوشتن است ولی کودکی که این مهارت را نیاموخته در سنین دبستان با درشت نویسی ، نارسا نویسی و بد خطی مواجه می شود. برخی والدین می گویند کودک علاقه ای به نقاشی ندارد در حالی که کودک مهارت های دست ورزی را به دست نیاورده است.لازم است والدین کنار کودک بنشینند و به نحوه مداد دست گرفتن او نظاره کنند و با تشویق کودک به مدادگیری مهارت دست ورزی را در او افزایش دهند و فعالیت های دست ورزی را با او انجام دهند. خمیر بازی ، نقاشی با دست ، گل بازی ، تفکیک کردن اجسام ، جورچین ، مچاله کردن کاغذ ، دوخت و دوز ، مهره های رج شونده و … نمونه هایی از بازی های دست ورزی هستند.
از کجا متوجه شویم این مهارت در فرزندمان شکل گرفته یانه؟
– اولین نشانه های مهارت های دستی از قبل از یک سالگی و زمانی که کودک به سمت مادر دست دراز می کند، شروع می شود. با بالا رفتن سن، از یک سالگی به بعد، به شکل قاشق گرفتن در دست و قاشق را به سمت دهان بردن جلوه می کند. از 2 سالگی به بعد، مهارت ها از نظر درکی شناختی هم افزایش پیدا می کند و کودک می تواند با دست جورچین های ابتدایی را بسازد یا اشکال را بلند کند و به کمک مادر داخل محل مورد نظر بیندازد. قبل از 3 سالگی، کودک می تواند از گواش، آبرنگ و رنگ انگشتی استفاده کند و بعد از آن توانایی دست گرفتن ماژیک و مداد را دارد.
کودک در 4 سالگی باید قادر به کشیدن مربع و در 6 سالگی قادر به کشیدن مثلث باشد. از 3 سالگی به بعد کار با قیچی جزو مهارت هایی است که درکودکان شکل می گیرد و مهارت کار با چسب و چسباندن قطعات جداشده از کاغذ هم از مهارت هایی است که کودکان در این سن قادر به انجام آن هستند.
تمرینات تقویت مهارت دست ورزی:
1. با قرار دادن کاغذهای باطله در اختیار کودکان از آنها می خواهیم که بدون استفاده از قیچی، با دست های خود کاغذهای باطله را تکه تکه کنند و سپس هر تکه را با سر انگشتان خود به خوبی مچاله کنند. این فعالیت به خوبی می تواند سر انگشتان کودکان را تقویت کند. با چسباندن تکه های مچاله شده کنار یکدیگر بر روی طرح ساده ای مانند یک ماهی یا یک زنبور و … می توان به فعالیت کودکان معنای قوی تری ببخشید.
2. بعد از انجام مرحله اول می توان فعالیت دیگری را با کودکان شروع کرد. با در اختیار قرار دادن کاغذهای رنگی باطله، از آنها بخواهیم که با مرور فعالیت قبلی کاغذها را خرد کنند، سپس بعد از خرد کردن کاغذها همه آنها را در ظرفی بریزند و کمی آب به آن اضافه کنند و حالا با کمک دستان خود خوب ورز دهند. این فعالیت علاوه بر تقویت سر انگشتان، تقویت مچ دست و کف دست را هم به دنبال خواهد داشت و نتیجه کار نو آموزان هم تهیه خمیر کاغذ ی است که پس از اضافه کردن مقداری چسب چوب می توانند
با این خمیر توپ و یا هر شکل دیگری را درست کنند که بعد از خشک شدن می توانند با سمباده ای نرم نا صافی های آن را از بین ببرند و همین سمباده زدن هم به تقویت عضلات انگشتان آنها کمک زیادی می کند.خمیر و سفال ابزارهای مستقلی هستند که برای این مرحله مفیدند.
3.حالا کودکان به مرحله ای رسیده اند که با برش کاغذ بدون قیچی آشنایی بیشتری پیدا کرده اند و حالا می توانیم با راحتی بهتری این فعالیت را به آنها واگذار کنیم .
با در اختیار قرار دادن کاغذ های رنگی یک رو که در پشت آن خطوط ساده ای ترسیم شده، حالا از کودکان می خواهیم که کاغذ را از روی خطی که در پشت آن کشیده است با کنترل، آرام آرام برش دهند. این کار علاوه بر تقویت مهارت های انگشتان، اهدافی نظیر تقویت تمرکز و هماهنگی چشم و دست را نیز به دنبال خواهد داشت. بعد از برش کاغذ های رنگی حالا کودک می تواند با قرار دادن تکه های رنگی کنار هم مناظر زیبایی را خلق کند.
4.حالا کودکان باید بتوانند با استفاده از ذهن خلاق خود بدون ترسیم خطوط، اشکالی راببرند و تصویر سازی کنند.
بعد از برش با دست حالا می توانیم ابزاری مانند قیچی نوک گرد در اختیار کودکان قرار دهیم و از آنها بخواهیم تصاویر ساده ای را مانند چهار گوش یا سه گوش یا خط ساده ای که از پیش برای آنها ترسیم شده و اندازه کوچکی هم ندارد قیچی کنند و کم کم این مهارت را بالا ببرند و اشکال پیچیده تری را ببرند.
┄┅┄✶???✶┄┅┄
تهیه کننده : خانم مهدی زاده آموزگار پایه اول
تأیید شده توسط آقای علی خو معاون آموزشی